Nerwica to zbiór zaburzeń psychicznych, który nie powodują objawów
psychotycznych. Zaburzenia nerwicowe wywołują wiele problemów i cierpienia
zarówno osobom dotkniętym tą chorobą, jak i ich bliskim. Leczenie nerwicy jest
bardzo kosztowne, jednak w porównaniu z tym, jakie skutki społeczne i osobiste
powoduje, cena jest nieważna. Wiele zaburzeń psychicznych nie mieści się w
tradycyjnej klasyfikacji chorób psychicznych, które i tak są tworzone na
podstawie pacjentów i ich objawów. Głównymi oznakami nerwicy jest lęk i
depresja, dlatego też wiele specjalistów uważa, iż choroba powinna być zaliczana
do zaburzeń depresyjnych.
Zaburzenia lękowe
Zaburzenia lękowe obejmują zarówno psychiczne, jak i somatyczne objawy. Do
psychicznych zalicza się stały niepokój często niezwiązany z żadnym rzeczywistym
czynnikiem oraz lęk o przyszłość. Jeśli chodzi o objawy somatyczne, to należą do
nich tachykardia, kołatanie serca, napięcie mięśniowe, nadciśnienie, zawroty
głowy, nadmierne pocenie sie, dyskomfort, drżenie mięśni. Lęk jest także częstym
objawem depresji, dlatego czasami ciężko jest określić, co dokładnie dolega
danemu pacjentowi.
Leczenie zaburzeń lękowych obejmuje spotkania w grupach wsparcia, gdzie
podejmowane są odpowiednie metody szkolenia i doradzania pacjentom w zakresie
ich problemów, co może przynosić widoczne poprawy w ich stanie zdrowia i
samopoczuciu. Dobrą metodą leczenia mogą być również wizyty i konsultacje z
psychologiem. Innym sposobem jest przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych takich
jak paroksetyna oraz benzodiazepin. Zwykle jednak benzodiazepin podawany jest w
mniejszych dawkach. Należy zawsze pamiętać, aby nie opierać leczenia wyłącznie
na podawaniu leków oraz konsultacjach psychologicznych. Pacjent powinien również
sam próbować przezwyciężyć swoje lęki i problemy, wtedy tylko leczenie może być
w pełni skuteczne.
Badania porównujące efekty terapii poznawczej, psychoterapii analitycznej oraz
doradztwa w zarządzaniu niepokojem wykazały, że najlepsze efekty przynosi
terapia poznawcza.
Zaburzenia paniczne
Cechy:
- Niepokój odczuwany jest w powracających co jakiś czas atakach paniki, w których pojawiają się objawy somatyczne takie jak kołatanie serca oraz zawroty głowy. Chorzy mogą odczuwać czasami, że ataki są ich śmiercią.
- Depersonalizacja i derealizacja.
- Chory zwykle ma tendencję do unikania miejsc, w których występowały u niego ataki. Sprawia to, że przez zaburzenia paniczne człowiek zaczyna odczuwać lęk do różnych miejsc.
- Z zaburzeniami panicznymi może być związana nadczynność tarczycy, zespół Barlowa oraz zaburzenia rytmu serca.
- Skuteczną metodą leczenia jest terapia poznawcza. Oprócz niej można zastosować terapię psychologiczną i leczenie farmakologiczne, takie jak przy zaburzeniach lękowych.
Fobie
Cechy:
- Fobie definiuje się jako irracjonalny lęk przed jakimś przedmiotem, obiektem, sytuacją czy żywym stworzeniem, który jest zwykle tak niepokojący, że prowadzi do unikania go. Unikanie tych rzeczy sprawia zwykle, że strach przed nimi jeszcze bardziej się pogłębia. Fobie to dość powszechna dolegliwość, która dotyczy wielu osób.
- Większość ludzi chorych na fobie obawia się konkretnych rzeczy, np. ciemności lub pająków, ale rzadko kiedy lęki te całkiem determinują życie. O poważnych fobiach mówi się, gdy strach staje się nieodłącznym elementem życia człowieka (np. kobieta zanim zacznie przeglądać gazetę prosi kogoś o to, by sprawdził czy nie ma w niej zdjęć pająków) i tym samym utrudnia je.
- 90% chorych to kobiety.
- Leczenie przeprowadzane jest w obecności psychologa i opiera się na zmniejszeniu lęku związanego z przedmiotem wywołującym strach, głównie poprzez wystawienie pacjenta na kontakt z danym obiektem.
Agorafobia
Agorafobia jest to lęk przed otwartymi przestrzeniami, tłumem ludzi, podróżami
środkami transportu publicznego, unikanie ludzi i ogólna tendencja i chęć do
ciągłego pozostawania w domu. Większość chorych to kobiety. Leczenie agorafobii
obejmuje terapię behawioralną. Tak jak w innych przypadkach opiera się na
wystawieniu pacjenta na kontakt z sytuacją, która wywołuje lęk, czyli w tym
przypadku- wyjście z domu. Początkowo zaleca się chorym oddalanie się o 10
metrów od domu w stronę miasta, z każdym dniem zwiększając odległość o kolejne
10 metrów. Oprócz tego zalecane są leki przeciwdepresyjne, w tym inhibitory.
Zwykle pacjenci są bardzo niechętni w stosunku do tego leczenia.
Fobie społeczne
Fobia społeczna objawia się lękiem i strachem przed innymi ludźmi. W odróżnieniu
od agorafobii, która odznacza się lękiem przed zbiorem, tłumem ludzi, fobia
społeczna to strach pozostawania z drugą osobą sam na sam. Często pacjenci w
takich przypadkach nadużywają alkoholu lub leków, głównie benzodiazepinu.
Zaburzenia obsesyjno – kompulsywne
Obsesyjne myśli są to dziwne i często złe pomysły, jakie pojawiają się u osób z
zaburzeniami psychicznymi. Myśli te mogą dotyczyć przemocy, seksu lub rzeczy
całkiem bezsensownych. Obsesyjne myśli określa się także natrętnymi.
Zwykle natrętne myśli opisywane są przez pacjentów jako głosy, które pojawiają
się w głowie. Trzeba je jednak odróżnić od halucynacji.
Kluczowe punkty, które pozwalają stwierdzić, że to natrętne myśli a nie
halucynacje:
• Niewypowiadanie słów głośno, wszystko dzieje się w głowie chorego,
• Sytuacja, jaka ma miejsce, dzieje się tylko w wyobraźni chorego,
• Generalnie wszystko jest tylko wymysłem chorego.
Natrętne myśli nie są urojeniami. Są to czynności, które pacjent sam uważa za
absurdalne i nie wierzy w nie, jednak dla spokoju ducha wykonuje je.
Kompulsywne czynności lub rytuały mogą być wykonywane przez pacjenta w celu
zmniejszenia lęku związanego z obsesyjnymi myślami. Na przykład, jeśli pacjent
ciągle obawia się brudu, może myć ręce lub nawet całe ciało kilka razy dziennie
i to nawet z taką siłą, że doprowadzi do zdarcia skóry.
Tego typu zachowania mogą bardzo utrudniać życie chorego. Spędzanie bowiem, tak
jak w wyżej opisanym przypadku, każdej chwili w łazience, może uniemożliwić
pacjentowi znalezienie lub utrzymanie stałej pracy.
Drugim typem czynności w tym zaburzeniu są działania obsesyjne. Osoby, które
cierpią na ten rodzaj zaburzenia w istocie starają się wykonywać wszystkie
czynności perfekcyjnie, są nadpobudliwe, chcą za wszelką cenę robić wszystko
idealnie, co w rezultacie prowadzi do bardzo dziwnego zachowania, które może
wywołać złość u innych osób.
Około 50% pacjentów z zaburzeniami obsesyjno – kompulsywnymi może być leczonych
za pomocą leków takich jak fluoksetyna i klomipramina. U pacjentów, którzy
chętnie przyjmą leczenie mogą pojawić się jego pozytywne skutki w krótkim
przedziale czasu.
Zaburzenia dysocjacyjne
Umysł ma kilka warstw świadomości. Pełną świadomość tego, co nas otacza i gdzie
żyjemy zwykle odbiera się na wszystkich poziomach umysłu. Myśl, która pojawia
się w jednej z tych warstw, jest widoczna w całej świadomości. Jeżeli dochodzi
do zaburzeń dysocjacyjnych, poszczególne poziomy świadomości nie są uruchomione
prawidłowo, co powoduje, że pojawiają się niezgodności i zakłócenia między
myślami, które występują w obrębie różnych poziomów. Niektórzy mówią w tym
przypadku o rozdzieleniu strumieni świadomości. Objawia się to na przykład tym,
że niektóre wspomnienia są niedostępne dla świadomej osoby. W tych zaburzeniach
może pojawić się hipnotyczny trans albo epizody depersonalizacji.
W sytuacjach trudnych, gdy dzieje się coś poważnego, zaburzenia dysocjacyjne mogą być sposobem radzenia sobie ze stresem. Objawia się to tym, że podczas takich wydarzeń choremu wydaje się, że ów stres nie dotyczy jego, a kogoś innego. Informacje te nie są usuwane z umysłu człowieka a jedynie przechowywane na poziomie, w którym nie są w stanie wywołać przykrych reakcji u pacjenta. Zwykle wydarzenia te powracają po jakimś czasie i dopiero wtedy mogą być odpowiednio przeanalizowane i zinterpretowane. Przykładem może być tutaj wypadek, w którym chory zostanie postrzelony. Może on, na czas oddalenia się w miejsce bezpieczne, zapomnieć o kuli oraz bólu, jaki wywołuje. Dopiero, gdy sytuacja się uspokoi, zaczyna do niego dochodzić, co tak na prawdę się wydarzyło.
Brak integracji poszczególnych warstw świadomości lub ich rozpad, może
prowadzić do różnego rodzaju zaburzeń. W historii medycyny opisanych jest wiele
przypadków zaburzeń dysocjacyjnych, które dawniej były określane jako stany
histerii. Przykładami mogą być tutaj sprawy występowania niewyjaśnionych objawów
u pacjentów, np. młody chłopak, który twierdzi, że nie może chodzić a tymczasem
badania nie wykazały żadnych nieprawidłowości w rozwoju, jeszcze u innych mogą
się pojawić bóle, które całkowicie przeczą wiedzy na temat ludzkiej anatomii. Od
tego typu objawów i powrotu do normalnego stanu, mogą chorego uwolnić różne
zabiegi- psychoterapia, hipnoza oraz podawane dożylnie leki takie jak diazepam.
Zaburzenia somatyczne
Niektórzy pacjenci z zaburzeniami psychicznymi nie odczuwają typowych objawów
zaburzeń emocjonalnych natomiast ewidentnie zauważają problemy ze zdrowiem
fizycznym. Zwykle w takich przypadkach konieczna jest konsultacja lekarska.
Początkowo przeprowadzone są badania diagnostyczne, jednak gdy te nie wykażą nic
konkretnego, może zostać postawione przypuszczenie choroby psychicznej.
Podczas zaburzeń somatycznych mogą być prowadzone różne metody leczenia, które
okazują się bezskuteczne. Objawy tego typu zaburzeń mogą być różne dla każdego
pacjenta, jednak najczęściej powtarzającymi się, są: bóle żołądka, wymioty,
nudności, świąd, pieczenie, mrowienie, drętwienie różnych części ciała a także
zmęczenie.