|
Powiązana grafika: (otwieranie w nowym oknie) |
|||
 Czerniak, łac. Melanoma malignum |  Rak skóry | ||
 Nowotwór skóry |  Ang. Melanoma, skin cancer, malignant | ||
Rak skóry jest wywołany przez nieprawidłowy wzrost komórek skóry, najczęściej
spowodowany reakcją na słońce jednak czasami może pojawiać się w miejscach,
które nie były narażone na promienie słoneczne. Istnieją trzy rodzaje raka
skóry- rak podstawnokomórkowy, rak płaskonabłonkowy i czerniak, który jest
najpoważniejszym rodzajem nowotworu skóry. W większości przypadków, rakowi
skóry można zapobiec poprzez ograniczenie lub całkowite unikanie narażenia na
działanie promieni ultrafioletowych oraz stałą kontrolę pojawiających się na
skórze zmian. Im wcześniej nieprawidłowości skórne zostaną wykryte, tym większe
jest prawdopodobieństwo skutecznego wyleczenia nowotworu, nawet złośliwego. Rak
skóry pojawia się głównie na skórze głowy, twarzy, warg, uszu, szyi, klatki
piersiowej, rąk i ramion oraz nóg. Rzadziej, ale jednak, może się pojawić w
miejscach, do których promienie słoneczne nie docierają, np. na dłoniach, pod
paznokciami, w przestrzeniach między palcami a także na narządach płciowych.
Nowotworowe zmiany skórne mogą pojawić się nagle lub rozwijać się powoli. Ich
wygląd zależny jest od rodzaju raka.
Rak podstawnokomórkowy
Jest to najczęściej występujący nowotwór skóry i jednocześnie najłatwiej go
wyleczyć. Zwykle można go rozpoznać pod postacią:
• Perłowego guzka na twarzy, szyi i w uszach,
• Cielistych lub ciemnobrązowych blizn na klatce piersiowej.
Rak płaskonabłonkowy
Jest to trochę poważniejszy rodzaj nowotworu skóry niż rak podstawnokomórkowy,
jednak wcześnie wykryty może być skutecznie wyleczony.
Zwykle można go rozpoznać pod postacią:
• Czerwonych guzków na skórze twarzy, szyi, warg, uszu, dekoltu i rąk,
• Łuszczących się zmian skórnych na twarzy, szyi, uszach i rękach.
Czerniak
Jest to najniebezpieczniejsza forma raka skóry, która prowadzi nawet do śmierci.
Czerniak może rozwinąć się w każdym miejscu na ciele. Najczęściej pojawia się
jednak na tułowiu, głowie i szyi.
Czerniaka rozpoznać można pod postacią:
• Dużych, brązowych, z ciemniejszymi plamkami w środku, zmian na skórze w
dowolnym miejscu na ciele,
• Zwykłego pieprzyka umieszczonego w dowolnym miejscu na ciele, który zmienia
swój kolor, rozmiar i może krwawić,
• Niewielkich zmian na skórze o nieregularnych granicach w kolorze czerwonym lub
białym,
• Niebieskich lub niebiesko-czarnych plam na skórze tułowia lub kończyn,
• Ciemnych zmian na skórze dłoni, opuszkach palców u rąk i nóg, błonach
śluzowych jamy ustnej, w pochwie i odbycie.
Rzadziej występujące rodzaje raka skóry to:
• Mięsak Kaposiego. Jest to bardzo rzadki rodzaj raka skóry, który rozwija się w
naczyniach krwionośnych skóry i powoduje czerwone ewentualnie fioletowe plamy na
skórze lub błonach śluzowych. Pojawia się głównie u osób z osłabionym układem
odpornościowym (chorzy na AIDS) oraz u osób, które przyjmują leki na zahamowanie
naturalnej odporności po przeszczepach.
• Rak z komórek Merkela. Ten rzadki rodzaj raka skóry objawia się błyszczącymi
guzkami pojawiającymi się na lub tuż pod skórą i mieszkami włosowymi. Guzki te
mogą być czerwone, różowe lub niebieskie i mogą różnić się od siebie wielkością.
Najczęściej pojawia się na, narażonej na działanie promieni słonecznych, skórze
głowy, szyi, ramion i nóg. Bardzo szybko się rozwija i może przenosić się na
inne części ciała.
• Rak gruczołu łojowego. To złośliwy nowotwór wywoływany przez gruczoły łojowe.
Zwykle objawia się niewielkimi, bezbolesnymi i twardymi guzkami, które mogą się
pojawić wszędzie jednak najczęściej występują na powiekach.
Różne zmiany przedrakowe, takie jak rogowacenie skóry, mogą także przekształcić
się w raka płaskonabłonkowego skóry. Rogowacenie objawia się szorstkimi,
łuszczącymi się, ciemno-brązowymi lub czerwonymi plamami na skórze. Najczęściej
pojawiają się na twarzy, uszach, ramionach, dłoniach u osób z bardzo jasną
karnacją, po uszkodzeniu skóry przez promienie słoneczne.
Nie każde zmiany skórne są nowotworami. Jedynym sposobem, aby to sprawdzić jest
wizyta u dermatologa.
Rak skóry rozpoczyna się w górnej warstwie skóry- naskórku. Naskórek jest bardzo
cienki jednak stanowi ochronną warstwę dla komórek skóry. Zawiera trzy, główne
typy komórek:
1. Komórki płaskonabłonkowe, które znajdują się tuż pod powierzchnią skóry i
pełnią funkcję wewnętrznej wyściółki.
2. Komórki podstawne, które produkują nowe komórki skóry i znajdują się tuż pod
komórkami płaskonabłonkowymi.
3. Melanocyty, czyli komórki produkujące melaninę, pigment, który nadaje skórze
kolor i umieszczone w dolnej części naskórka. Melanocyty wytwarzają większą
ilość melaniny kiedy skóra jest narażona na słońce po to, aby chronić głębsze
warstwy skóry przez oparzeniami. Wtedy melanina sprawia, że skóra staje się
ciemniejsza, czyli powoduje opaleniznę.
Zdrowe komórki w naskórku, rozwijają się pod kontrolą i prawidłowo.
Nowopowstałe, zdrowe komórki skóry, wypychają stare w kierunku powierzchni
skóry, które umierają i ostatecznie zostają złuszczone. Proces ten kontrolowany
jest przez materiał genetyczny człowieka. Jeżeli w tym materiale genetycznym są
pewne nieprawidłowości, opisany powyżej proces nie zachodzi i następuje rozwój
komórek nowotworowych.
Duża część uszkodzeń materiału genetycznego w komórkach skóry jest wynikiem
działania promieniowania ultrafioletowego (UV) znajdującego się w słońcu oraz w
lampach opalających na solarium.
Promieniowanie ultrafioletowe podzielone jest na trzy pasma: promieniowanie
ultrafioletowe A (UVA), promieniowanie ultrafioletowe B (UVB), promieniowanie
ultrafioletowe C (UVC).
Z tych trzech pasm tylko UVA i UVB docierają do ziemi. UVC jest całkowicie
wchłaniane przez warstwę ozonową atmosfery.
W rozwoju raka skóry swój udział ma promieniowanie UVB. Ten typ promieni
powoduje uszkodzenia w materiale genetycznym komórek skóry. Jest również
odpowiedzialny za oparzenia słoneczne i w wielu przypadkach za raka
podstawnokomórkowego i płaskonabłonkowego.
Promieniowanie UVA również ma wpływ na rozwój raka skóry. Wnika ono o wiele
głębiej niż promieniowanie UVB i osłabia układ odpornościowy skóry. Poza tym
zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóry, zwłaszcza czerniaka. Bardzo duże
ilości promieniowanie UVA zawierają lampy w solariach, co oznacza, że nadmierne
opalanie w takich miejscach zwiększa ryzyko rozwoju raka skóry.
Inne czynniki, które mogą przyczynić się do rozwoju raka skóry:
• Cechy dziedziczne,
• Narażenie na działanie substancji chemicznych i toksyn,
• Leczenie promieniowaniem (chemioterapia, radioterapia).