Hipogonadyzm, jest to stan obserwowany u mężczyzn, podczas którego organizm
nie wytwarza odpowiedniej ilości hormonu testosteronu, który odgrywa kluczową
rolę w okresie dojrzewania i wzrostu mężczyzny. Hipogonadyzm może być chorobą
wrodzoną lub nabytą w późniejszym etapie życia, jako efekt różnych zakażeń.
Skutki, jakie wywołuje hipogonadyzm są związane z przyczynami pojawienia się
choroby. W przypadku niektórych mężczyzn, skuteczne leczenie hipogonadyzmu
przynosi stosowanie zastępczej terapii testosteronowej. W zależności od etapu
życia, w którym hipogonadyzm się rozwija, objawy są różne.
Hipogonadyzm wrodzony
Jeśli organizm nie wytworzy odpowiedniej ilości testosteronu podczas życia
płodowego, może to doprowadzić do zahamowania prawidłowego rozwoju narządów
płciowych. W zależności od poziomu wyprodukowanego testosteronu, chłopiec może
urodzić się z:
• Kobiecymi genitaliami,
• Nie do końca rozwiniętymi genitaliami, których nie można określić zarówno jako
męskie, ale i żeńskie,
• Bardzo słabo rozwiniętymi męskimi genitaliami.
Hipogonadyzm pojawiający się w okresie dojrzewania
Podczas okresu dojrzewania, hipogonadyzm może być spowodowany przez większe
zapotrzebowanie organizmu na testosteron. Powoduje to:
• Zwiększony rozwój masy mięśniowej,
• Brak mutacji,
• Zaburzenia wzrostu włosów na całym ciele,
• Zaburzenie wzrostu prącia i jąder,
• Zbyt duży wzrost rąk i nóg w stosunku do tułowia,
• Rozwój tkanki piersiowej.
Hipogonadyzm w wieku dorosłym
Hipogonadyzm, który rozwija się u dorosłych mężczyzn może prowadzić do zmian w
niektórych właściwościach fizycznych oraz zaburzać funkcje rozrodcze mężczyzny.
Objawy obejmują:
• Brak erekcji,
• Niepłodność,
• Zanik brody oraz pozostałych włosów na ciele,
• Zmniejszenie masy mięśniowej,
• Rozwój tkanki piersiowej,
• Utratę masy kostnej (osteoporoza).
Hipogonadyzm może również wywoływać zmiany psychiczne i emocjonalne. W momencie,
gdy poziom testosteronu się obniża, u niektórych mężczyzn mogą pojawić się
objawy podobne do tych, które występują u kobiet w trakcie menopauzy i obejmują:
• Zmęczenie,
• Zmniejszenie popędu płciowego,
• Trudności z koncentracją,
• Uderzenia gorąca.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Do lekarza należy się udać jeśli pojawiają się jakiekolwiek objawy
hipogonadyzmu. Ustalenie przyczyn, jakie wywołały zaburzenie jest pierwszym
krokiem przy podejmowaniu skutecznego leczenia.
Hipogonadyzm jest to stan, w którym jądra mężczyzny nie produkują odpowiedniej
ilości męskiego hormonu- testosteronu. Można wyróżnić dwa typy hipogonadyzmu:
1. Hipogonadyzm, w którym dochodzi do różnych problemów w jądrach (określa się
to pierwotną niewydolnością jąder).
2. Hipogonadyzm, który związany jest z problemami w przysadce mózgowej lub
podwzgórzu, czyli częściach mózgu, które kontrolują prawidłową produkcję
testosteronu przez jądra. Podwzgórze wytwarza gonadotropinę, hormon, który
następnie nakłania przysadkę mózgową do produkcji hormonu folikulotropowego oraz
luteinizującego. Hormon luteinizujący z kolei, wysyła sygnały do jąder, w celu
produkcji testosteronu.
Hipogonadyzm może być spowodowany przez wrodzone lub nabyte czynniki.
Hipogonadyzm pierwotny
Najczęstsze przyczyny hipogonadyzmu pierwotnego, to:
• Zespół Klinefeltera. Choroba ta spowodowana jest przez zaburzenia chromosomów
płci- X i Y. Mężczyzna normalnie posiada dwa chromosomy X i Y. W przypadku
zespołu Klinefeltera pojawiają się w organizmie dwa lub nawet więcej chromosomów
X oraz jeden chromosom Y, który decyduje o płci dziecka. W sytuacji, gdy u
chłopca pojawia się więcej niż jeden chromosom X, dochodzi do nieprawidłowego
rozwoju jąder, czyli w efekcie niedobory testosteronu.
• Niezstąpienie jąder. Przed urodzeniem dziecka często zdarza się tak, że jądra
nie są umieszczone w mosznie, a wewnątrz jamy brzusznej. Zwykle po upływie
jakiegoś czasu po urodzeniu, wada jest korygowana samoistnie i jądra wracają na
swoje miejsce. W przypadku, gdy się tak nie stanie może to doprowadzić do
nieprawidłowego funkcjonowania jąder i zmniejszenia produkcji testosteronu.
• Świnka jąder. Normalnie wirus świnki objawia się zwykle w gruczołach
ślinianki. W przypadku hipogonadyzmu, ma na niego wpływ świnka jąder. Choroba
może się pojawić najczęściej w okresie dojrzewania i wywoływać długotrwałe
uszkodzenia jąder, co wpływa na zaburzenie prawidłowego poziomu testosteronu.
• Hemochromatoza. Zbyt duża ilość żelaza we krwi może spowodować niewydolność
jąder lub zaburzenia w funkcjonowaniu przysadki mózgowej odpowiedzialnej za
produkcję testosteronu.
• Urazy jąder. Ze względu na to, że jądra są umieszczone poza jamą brzuszną, są
bardzo podatne na różne urazy. Uszkodzenie jąder może prowadzić do rozwoju
hipogonadyzmu. W przypadku, gdy zostanie uszkodzone tylko jedno jądro, raczej
nie pojawiają się niedobory testosteronu.
• Leczenie raka. Leczenie nowotworów chemio- lub radioterapią, może wpływać na
zaburzenie produkcji testosteronu oraz nasienia. Skutki po tych zabiegach raczej
są przejściowe, jednak czasami, niepłodność może się okazać trwała.
• Proces starzenia się. Starsi mężczyźni zwykle mają niższy poziom testosteronu
niż mężczyźni młodzi. Wraz z wiekiem zatem, dochodzi do stopniowego obniżania
się poziomu testosteronu. Nie można określić jak duże są różnice, gdyż u każdego
mężczyzny cały proces przebiega inaczej.
Hipogonadyzm wtórny
Podczas hipogonadyzmu wtórnego, jądra są rozwinięte prawidłowo, jednak nie
funkcjonują tak jak powinny ze względu na problemy, jakie pojawiają się w
przysadce mózgowej i podwzgórzu. Czynniki, które wpływają na rozwój
hipogonadyzmu wtórnego, to:
• Zespół Kallmanna. W tej chorobie dochodzi do zaburzeń w rozwoju podwzgórza,
czyli części mózgu, która kontroluje wydzielanie hormonów przysadkowych, co może
powodować problemy z utrzymaniem prawidłowego poziomu testosteronu w organizmie,
a w efekcie hipogonadyzm. To zaburzenie wywołuje również zaburzenia węchu.
• Zaburzenia przysadki mózgowej. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu przysadki
mózgowej mogą niekorzystnie wpłynąć na uwalnianie hormonów przez jądra. Guz
przysadki mózgowej lub inne nowotwory na tym obszarze mogą powodować niedobory
testosteronu, a także innych hormonów. Oprócz tego wpływ na poziom testosteronu
mogą mieć zabiegi chirurgiczne przysadki, urazy lub leczenie chemioterapią lub
radioterapią.
• Choroby zapalne. Niektóre choroby zapalne takie jak sarkoidoza, gruźlica i
histiocytoza mogą dotykać przysadkę mózgową i podwzgórze, co wpływa na
prawidłowy rozwój hormonu testosteronu i prowadzi do hipogonadyzmu.
• HIV / AIDS. Te wirusy mogą mieć wpływ na niski poziom testosteronu, gdyż
dotykają podwzgórze, przysadkę mózgową i tym samym jądra.
• Niektóre leki. Stosowanie niektórych leków, np. opium, zastępczych dawek
hormonów czy środków przeciwbólowych, może mieć wpływ na niski poziom
testosteronu w organizmie.
• Otyłość. Nadwaga w każdym wieku może mieć wpływ na rozwój hipogonadyzmu.
Czynniki ryzyka dla hipogonadyzmu, to:
• Zespół Kallmanna,
• Niezstąpienie jąder w wieku niemowlęcym,
• Zakażenie wirusem świnki, które wpływa na jądra,
• Urazy jąder,
• Guzy na przysadce mózgowej,
• HIV / AIDS,
• Zespół Klinefeltera,
• Hemochromatoza,
• Przebyta chemio- lub radioterapia.
Hipogonadyzm jest chorobą dziedziczoną. Jeśli którykolwiek z wyżej wymienionych
czynników ryzyka pojawia się w rodzinie, należy niezwłocznie powiadomić lekarza,
gdyż może mieć to wpływ na rozwój hipogonadyzmu w następnych pokoleniach.